کد مطلب:88586 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:485

مقام ابرار











در آیات مختلفی از قرآن مجید، سخن از ابرار و مقام آنها است، همچنان كه در بعضی آیات، سخن از فجار و جایگاه آنها است. برای نمونه در سوره ی انفطار، آیات 14 و 15 می خوانیم: «ان الابرار لفی نعیم و ان الفجار لفی جحیم»، نیكان در نعمت فراوانند و بدكاران در دوزخ.

در سوره ی مطففین نیز فرموده: «ان كتاب الابرار لفی علیین»، نامه ی اعمال نیكان در علیین است.[1] «ان كتاب الفجار لفی سجین»، نامه ی اعمال بدكاران در سجین است.[2].

«سجین» به تعبیر ساده، دفتر كلی است كه حساب همه ی بدكاران در آن است و «علیین» نیز چنین است، ولی فقط نامه ی اعمال و حساب هر یك از نیكان در آن

[صفحه 74]

منعكس است. «طریحی» در «مجمع البحرین» در ماده «سجن» درباره ی سجین گوید: «و فی التفسیر هو كتاب جامع دیوان الشر دون الله فیه اعمال الكفره و الفسقه من الجن و الانس»، در تفسیر آمده است كه سجین كتابی است جامع دیوان بدیها كه خداوند اعمال كافران و فاسقان جن و انس را در آن تدوین كرده است. البته طریحی روشن نساخته كه این تفسیر از معصوم است یا غیر او.[3].

در سوره های انفطار و مطففین، به طور مجمل درباره ی ابرار و فجار سخن آمده است و به طور مشروح، خصوصا درباره ی ابرار در سوره ی دهر (انسان) بیان گردیده است. آنجا كه می فرماید: «ان الابرار یشربون من كاس كان مزاجها كافورا- عینا یشرب بها عباد الله یفجرونها تفجیرا، نیكان از جامی می نوشند كه با عطر خوشی آمیخته است- از چشمه ای كه بندگان خاص خدا از آن می نوشند، و از هر جا بخواهند آنرا جاری می سازند.»[4].

در حدیثی از امام باقر (ع) درباره ی این چشمه آمده «هی عین فی دار النبی (ص) تفجر الی دور الانبیاء و المومنین»، این چشمه ای است در خانه ی پیغمبر اسلام كه از آنجا به خانه ی سایر پیامبران و مومنان جاری می شود.[5].

در ادامه ی این سوره، سخن از بهشت و حریر و تكیه زدن بر تختهای زیبا زیر سایه ی درختان بهشتی و چیدن میوه های بهشت است و این كه گرداگرد ابرار ظرفهای نقره و قدحهای بلورین می گردانند (كنایه از این كه بهترین غذاها و نوشیدنی ها برای آنها آماده است)، از چشمه ای كه «سلسبیل» نام دارد شراب بهشتی نوشند، نوجوانانی چون مروارید گرداگرد آنها به خدمت مشغولند، لباسهای حریر نازك و

[صفحه 75]

سبز و دیبای ضخیم پوشیده و دستبندهائی از نقره به دست داشته و خدا از آنها قدردانی می كند.

این مقام به قدری بلندمرتبه است، كه صاحبان عقل و خرد بر آنها غبطه خورند، و از خدا جایگاه آنها را می طلبند.

در سوره ی آل عمران می فرماید: «ان فی خلق السموات و الارض واختلاف اللیل و النهار لایات لاولی الالباب- الذین یذكرون الله قیاما و قعودا و علی جنوبهم و یتفكرون فی خلق السموات و الارض ربنا ما خلقت هذا باطلا سبحانك فقنا عذاب النار- ربنا انك من تدخل النار فقد اخزیته و ما للظالمین من انصار- ربنا اننا سمعنا منادیا ینادی للایمان ان آمنوا بربكم فامنا ربنا فاغفر لنا ذنوبنا و كفر عنا سیئاتنا و توفنا مع الابرار- ربنا و آتناما و عدتنا علی رسلك و لا تخزنا یوم القیامه انك لا تخلف المیعاد»، همانا در آفرینش آسمانها و زمین و رفت و آمد شب و روز، نشانه های (روشنی) برای صاحبان خرد و عقل است- همانها كه خدا را در حال ایستادن و نشستن و آنگاه كه به پهلو خوابیده اند یاد می كنند (انسان معمولا از این سه حالت خالی نیست، یعنی در همه حال یاد خدا می كنند)، و در اسرار آفرینش آسمانها و زمین می اندیشند (و می گویند)، بارالها این را بیهوده نیافریده ای، منزهی تو، ما را از عذاب آتش نگاه دار- پروردگارا هر كه را تو (به خاطر اعمالش) به آتش افكنی، او را خوار و رسوا ساخته ای و این چنین افراد ستمگر، یاوری ندارند- پروردگارا ما صدای منادی توحید را شنیدیم كه دعوت می كرد به پروردگار خود ایمان بیاورید و ما ایمان آوردیم، (اكنون كه چنین است) پروردگارا گناهان ما را ببخش و ما را با نیكان (و در مسیر آنها) بمیران- پروردگارا آنچه را كه به وسیله پیامبران، ما را وعده فرمودی به ما مرحمت كن و ما را در روز رستاخیز رسوا مگردان، زیرا تو هیچگاه از وعده ی خود تخلف نمی كنی.[6].

[صفحه 76]


صفحه 74، 75، 76.








    1. سوره ی مطففین، آیه ی 19.
    2. همان سوره ی، آیه ی 8.
    3. تفسیر نمونه، جلد 26 صفحه5- 254.
    4. سوره ی دهر (انسان)، آیات 6 -7.
    5. تفسیر (نورالثقلین)، جلد 5، صفحه 477، و (روح المعانی)، جلد 29، صفحه 155، به نقل از تفسیر نمونه، جلد 25، صفحه 350.
    6. سوره ی آل عمران، آیه ی 191 تا 195.